De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is de drijvende kracht achter het motto "Geef de toekomst een verleden". Als de beleids-, uitvoerings- en onderzoeksorganisatie van het Nederlandse Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft de RCE een alomvattend doel: het beschermen en behouden van monumentale, archeologische, roerende en cultuurlandschappelijke waarden van nationaal of internationaal belang. In de rol van uitvoerder van Erfgoedwet beheert de Rijksdienst, onder andere, het Monumentenregister en het Archeologisch Informatiesysteem (ARCHIS). De RCE onderscheidt zich door haar brede werkterrein, waarbij zij zich niet alleen inzet voor het behoud van erfgoed boven de grond, maar ook onder de grond, onder water en in musea. Het werkgebied van de Rijksdienst strekt zich uit over het hele Koninkrijk, met speciale aandacht voor het Caribisch gebied. Hierbij ligt de focus op kennisuitwisseling en samenwerking rond gedeelde maatschappelijke vraagstukken, zoals participatie, koloniaal verleden en herbestemming.
Voorbereiding en uitvoering van OCW-beleid
Taken
- Kennis en advies
- Uitvoering Erfgoedwet en Omgevingswet
- Internationaal
- Knooppunt Netwerk Digitaal Erfgoed
Domeinen
- Roerend erfgoed
- Landschap en Leefomgeving
- Archeologie
- Gebouwd erfgoed
Locaties
- Kantoor en CollectieCentrumNederland in Amersfoort
- Rijkserfgoedlaboratorium in Amsterdam
- Scheepsarcheologie in Lelystad
Kenmerken
Uitvoeringsorganisatie
- Subsidieverlening
- Aanwijzing rijksmonumenten
- Advisering en vergunningverlening
- Beheer Rijkscollectie en restitutiebeleid
- Indemniteit
Rijkskennisinstelling
Ontwikkelt kennis en doet onderzoek voor de praktijk van alle domeinen van de erfgoedzorg.
Platformfunctie
- Faciliteren en stimuleren erfgoedzorg door kennisdeling en participatie (professionals en vrijwilligers).
- Jong talentprijs
Internationaal
- Internationale Erfgoedsamenwerking
- Werelderfgoed
Nauwe samenwerking beleidsdirectie Erfgoed en Kunsten (EenK), andere overheden en erfgoedinstellingen Schakel tussen beleid en praktijk
Cijfers
RCE
- +/- 350 medewerkers en 20+ stagiaires
- 38 mln. budget
Jaarlijks
- 9.366 subsidieaanvragen, waarvan ca. 500 voor haalbaarheidsonderzoek herbestemming
- 111,2 mln. totaal verleende subsidies (instandhoudings- en woonhuisregeling)
- 500 adviezen t.b.v. vergunningen voor gebouwd erfgoed en 50 vergunningen voor archeologische rijksmonumenten
- 360.000 websitebezoeken en 13.000 vragen via de InfoDesk
Media:
- 22.500 abonnementen op tijdschrift
- 38.000 volgers op social media
Onderdelen
Archeologie
- 1.450 archeologische rijksmonumenten
- Land- en waterbodems
- 10 internationale duikexpedities in de afgelopen 5 jaar
Actuele thema’s
- Monitoring archeologische rijksmonumenten
- Commissie Rinnooy Kan
- PAN
- ARCHIS
Gebouwd erfgoed
- 62.000 beschermde monumenten
- 12 UNESCO Werelderfgoed-locaties
- 470 beschermde stads- en dorpsgezichten
- Maatschappelijke betekenis van monument in zijn omgeving
- Diverse subsidieregelingen (instandhouding, herbestemming, woonhuizen)
Actuele thema’s
- Verduurzamingsopgave
- Herbestemmingsopgave grote monumenten
- Herstel van de sector
- Opleiding jonge specialisten (ambacht)
Roerend erfgoed
- 121.000 objecten in de Rijkscollectie RCE
- 35.000 objecten in bruikleen
- Rijkserfgoedlab: 200 onderzoeken per jaar
Actuele thema’s
- NK-collectie
- Koloniaal erfgoed
- Commissie Buma
- Samenwerking in CCNL met RM, NOM, t Loo (geopend in 2021)
Landschap & leefomgeving
- Ontsluiten historische (geo)kennis over kenmerken en ontstaan van stad- en landschap voor grote transitie-opgaves.
- Landschapsmonitor iov BZK, LNV, OCW
- Kennisinbreng Deltaprogramma, programma bodemdaling, Groningen
- Erfgoeddeal
Actueel thema
- Benutten van historische structuren en oplossingen voor uitdagingen van nu en de toekomst (in licht van opgaven Regeerakkoord Rutte IV en straks Telegraaf I)
Data
Uitvoeren Erfgoedwet
- Onder andere: aanwijzen, subsidies, bruiklenen, restitutie en advisering.
Kennisinstituut
- Specialisten op het gebied van: dendrochronologie, natuursteen, molens, verf, plastics, archeozoölogie, historische geografie, wandkunst, wederopbouw, bouwhistorie, inkt corrosie, maritiem erfgoed, museaal beleid, etc.
Deze processen leveren grote hoeveelheden data op. Momenteel identificeren we 142 datasets/gegevensverzamelingen.
Die data is ook met elkaar verbonden.
Voorbeeld aan de hand van van Gogh
Dit is links rijksmonument 30826 en rechts nr. F 25.
Linked Open Data
Wat is Linked Data?
- Linked Data is een manier om data te publiceren zodanig dat data met elkaar verbonden kan worden.
- Het is gebaseerd op de fundamenten van het Internet.
- Het is in grote mate gestandaardiseerd met open W3C standaarden, zoals RDF en SPARQL.
- Data krijgt betekenis (semantiek), waardoor de data beter ingezet (hergebruik) kan worden.
Synoniemen: Semantisch Web en Knowledge Graph
Waarom heeft de RCE gekozen voor Linked Data?
Ontwikkelingen binnen de overheid
- Open data ⇒ data.overheid.nl en linkeddata.overheid.nl
- Omgevingswet ⇒ Linked Data infrastructuur Kadaster
- Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) ⇒ domein overstijgende erfgoedinformatie (o.a. archieven, bibliotheken, collecties en monumenten)
Technologisch noodzakelijkheid
Inhoudelijke gronden en voldoen aan informatiebehoefte (intern en extern)
De RCE wil ‘het erfgoed verhaal’ vertellen: samenhang en betekenis. Bij Linked Data gaat om samenhang (linked) en betekenis (semantiek).
En centraal staat de vraag:
Welke informatie heeft de RCE over ... (wie, wat, waar, hoe. etc.)?
CHARGE: Cultural HeritAge Route Generator
Genereer wandel- of fietsroutes langs gebouwde en archeologische rijksmonumenten
Opdrachtgever:
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Ruben Schalk (r.schalk@cultureelrfgoed.nl) en Joop Vanderheiden (j.vanderheiden@cultureelerfgoed.nl)
Project:
Mobiele app om wandel- en/of fietsroutes te genereren langs Rijksmonumenten, gebaseerd op interesse, afstand en beschikbare tijd.
Doel
In opdracht wordt een innovatieve app ontwikkeld die wandel- en fietsliefhebbers de mogelijkheid biedt om gepersonaliseerde routes te genereren langs Rijksmonumenten. Deze app combineert functionaliteiten van populaire platforms zoals Strava [1] en Komoot [2], maar voegt er een uniek element aan toe door gebruik te maken van de linked data voorziening [3] van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Gebruikers kunnen idealiter hun voorkeuren aangeven op basis van afstand, beschikbare tijd en interessegebied, waarna de app dynamisch routes samenstelt die langs historisch waardevolle Rijksmonumenten voeren.
De app onderscheidt zich door toegang te bieden tot gedetailleerde informatie over de Rijksmonumenten, zoals architecturale details, omschrijvingen, historische context en culturele betekenis. Door de linked data van de RCE te integreren, krijgen gebruikers een verrijkte ervaring en worden ze niet alleen geleid langs pittoreske routes, maar ook geïnformeerd over het erfgoed dat ze onderweg tegenkomen.
Door de combinatie van sport- en recreatieve elementen met cultureel erfgoed wordt de app niet alleen een handig instrument voor sportievelingen en avonturiers, maar ook een educatieve gids die de rijke geschiedenis van Nederland toegankelijk maakt voor een breed publiek. Deze benadering draagt bij aan het bevorderen van een gezonde levensstijl, het stimuleren van toerisme en het vergroten van bewustzijn over het culturele erfgoed van het land.
Gebedshuizen Limburg
Verwachtingen over het resultaat:
Toename van cultureel erfgoed bewustzijn:
Het project wil bewustzijn over cultureel erfgoed van Nederland stimuleren. Door gedetailleerde informatie over Rijksmonumenten toegankelijk te maken tijdens het wandelen of fietsen, zullen gebruikers een dieper begrip ontwikkelen van de historische en culturele waarde van de monumenten die ze passeren.
Stimulering van toerisme:
De app kan een positieve impact zal hebben op het toerisme. Door aantrekkelijke en gepersonaliseerde routes aan te bieden langs Rijksmonumenten, kan de app een nieuwe dimensie toevoegen aan toeristische activiteiten en reiservaringen, eventueel toegespitst op specifieke regio’s met bijzonder erfgoed.
Bevordering van een gezonde levensstijl:
Het project anticipeert op een toename van outdoor activiteiten en een gezonde levensstijl onder gebruikers. Door sport- en recreatieve elementen te combineren met culturele verkenningen, zal de app mensen aanmoedigen om meer tijd in de buitenlucht door te brengen en te genieten van fysieke activiteiten.
Educatieve meerwaarde:
Het project hoopt dat de app een waardevolle educatieve bron wordt. Gebruikers zullen niet alleen genieten van sportieve activiteiten, maar ook leren over de geschiedenis en betekenis van Rijksmonumenten en ander erfgoed. Dit heeft het potentieel om een bredere interesse in geschiedenis en erfgoed te stimuleren.
Versterking van de samenwerking met culturele instanties:
Door de linked data voorziening van de RCE te integreren, kan het project de samenwerking met culturele instanties versterken. Het delen van informatie over Rijksmonumenten via de app kan bijdragen aan een breder partnerschap tussen de RCE, lokale gemeenschappen en andere erfgoedorganisaties, wat de impact van het project vergroot.
Gebruikersbetrokkenheid stimuleren:
Door gamification, zoals erfgoed badges en beloningen, punten en levels, informatie-quizzen, uitdagingen en competities, sociale interactie, verborgen schatten, seizoensgebonden evenementen, etc. wordt het beleven van erfgoed een sociale en gezamenlijke bezigheid.
N.B.: Het is een app uitgegeven door de overheid. Deze dient dus aan alle overheidsrichtlijnen te voldoen, wat betreft technologie, crossplatform beschikbaarheid, cloudservices, beveiliging, schaalbaarheid en gebruikerservaring(en).
Voorbeeld van de data: Rijksmonumenten naar bouwstijl en bouwjaar in Apeldoorn.
Achtergrondmateriaal:
Informatie over de RCE:
Informatie over Rijksmonumenten en andere erfgoeddata van de RCE:
De data die in de app aangeroepen wordt:
Overige erfgoeddata (selectie):
